Jólabakstur: Mikilvægi samveru á tímum anna og skjánotkunar
Á tímum þar sem hraði og tækni ráða för, er jólin sá tími ársins sem færir okkur aftur til rótanna. Fyrir marga hefur jólabakstur verið hefð sem hefur fylgt þeim frá barnæsku og orðið tákn um kærleika, fjölskyldu og samveru. Í nútímanum, þar sem skjánotkun og áreiti tækninnar eru í hámarki, er dýrmætt að staldra við, slökkva á tækjunum og koma saman við eldhúsborðið til að baka.
Jólabakstur hefur þann einstaka kraft að færa fjölskyldur nær hvor annarri. Í bakstrinum sameinast kynslóðir og vinir við að blanda saman hráefni, mynda kökur og skreyta smákökur með gleði og ástríðu. Þetta er tími þar sem við getum tekið okkur hlé frá amstri dagsins, lagt símana frá okkur og skapað minningar sem geymast um ókomin ár. Börn og fullorðnir njóta þess að taka þátt, hvort sem það er í hnoðinu, mótuninni eða í skreytingunum – og allir geta fundið hlutverk við baksturinn. Í eldhúsinu, þar sem ilmurinn af kanil, negul og nýbökuðum kökum fyllir loftið, rísa tilfinningar upp sem minna okkur á að jólin snúast um kærleika og samveru.
Það er líka einstök upplifun að bjóða vinum og fjölskyldu smákökur sem maður hefur sjálfur bakað og sett hjarta sitt í. Jólabakstur gefur okkur tækifæri til að hægja á, gleðjast saman yfir litlum hlutum og skapa ljúfar hefðir sem verða ómetanlegar. Í hraða samtímans er baksturinn heillandi leið til að skapa ró og hugarró, bæði fyrir okkur sjálf og fyrir þá sem við elskum. Það er einstakt að setjast niður í lok dagsins, taka sér smáköku eða súkkulaðibitaköku með kaffibolla eða heitu súkkulaði og njóta þess að vera hluti af einu af elstu og hlýlegustu jólasiðunum.
Jólabakstur býður okkur upp á að hægja á og finna fyrir samkennd, ekki aðeins með fjölskyldunni heldur líka með okkar eigin rótum og hefðum. Þetta er áminning um að jólahátíðin snýst ekki um fullkomnun heldur um kærleika og hlýju sem við gefum hvert öðru með einföldum og ástríkum hætti.
Salthnetukökur eru ljúffengar og stökkar, fullkomnar fyrir þá sem elska blöndu af sætu og söltu. Þessar kökur eru sérstaklega tengdar jólunum, þegar heimilið fyllist af ilmi frá nýbökuðum kökum og gamlar minningar lifna við. Það er eitthvað svo notalegt við að deila þessum kökum með fjölskyldunni, rifja upp æskuminningar og skapa nýjar.
Innihaldsefni
115 g hveiti
3 g natrón
80 g íslenskt smjör, við stofuhita
60 g sykur
60 g púðursykur
1 lítið egg (30 ml)
90 g súkkulaðidropar
70 g salthnetur
1 tsk vanilludropar
Leiðbeiningar
Hitið ofninn í 190°C. Klæðið bökunarplötu með bökunarpappír.
Þeytið smjör og sykur saman þar til blandan verður létt og kremkennd.
Bætið eggi og vanillu út í og hrærið þar til allt hefur blandast vel saman.
Blandið þurrefnunum saman og sigtið við blautu blönduna.
Setjið súkkulaðidropar og salthnetur út í og hrærið þar til allt er jafndreift í deiginu.
Mótið deigið í kúlur og setjið á bökunarplötuna með 5 cm millibili.
Bakið í 10-12 mínútur eða þar til kantarnir verða gullnir. Látið kökurnar kólna á grind og njótið þeirra ferskra og stökkra.
Salthnetukökur eru ekki bara bragðgóðar heldur bjóða þær líka upp á frábæra samveru við baksturinn. Börn og fullorðnir geta auðveldlega tekið þátt í að móta kúlurnar og njóta bragðsins saman.
Vanillukransar – Bráðna í munni og fylla heimilið af ilm
Vanillukransar hafa lengi verið klassískur hluti af jólabakstrinum og gleðja jafnt börn sem fullorðna. Það er eitthvað töfrandi við að nota hakkavél eða sprautupoka til að móta þessa litlu kransa, og þegar þeir koma heitir úr ofninum og bráðna í munni, fyllist heimilið af ljúfum vanilluilm sem kallar fram hlýjar minningar.
Innihaldsefni
80 g flórsykur
155 g smjörlíki, við stofuhita
2 lítil egg (70 ml)
235 g hveiti
2 tsk vanillusykur
Smá salt
Leiðbeiningar
Hitið ofninn í 210°C og leggið bökunarpappír á bökunarplötu.
Þeytið saman smjör og flórsykur þar til blandan verður létt og loftkennd.
Bætið eggi, vanillu og salti út í smjörblönduna og hrærið þar til allt er vel blandað.
Bætið hveitinu út í og hnoðið deigið þar til það verður mjúkt og jafnt.
Notið hakkavél eða sprautupoka með stórum stút til að sprauta út litla hringi á bökunarplötuna.
Bakið í 8-10 mínútur eða þar til kransarnir eru fallega gylltir á köntunum.
Látið kransana kólna á plötunni áður en þið flytjið þá yfir á grind.
Vanillukransar eru fullkomnir fyrir jólakaffið og veita dásamlega upplifun þegar þau bráðna í munni. Það að baka vanillukransa saman er hefð sem tengir kynslóðir saman og býr til minningar sem fylgja fjölskyldunni um ókomin ár.
Hálfmánakökur með hindberjasultu – Sætt bragð og ævintýralykt af jólum
Hálfmánar með hindberjasultu eru smákökur sem bjóða upp á örlítið nostalgíska tilfinningu og einstakt bragð. Þetta eru kökur sem eru bæði stökkar og mjúkar í senn, með dásamlegri fyllingu af hindberjasultu sem minnir á eldri tíma. Þessar kökur eru fullkomnar fyrir fjölskyldusamveru og endurspegla gamlar hefðir sem halda áfram að glæða jólin lífi.
Innihaldsefni
235 g hveiti
90 g sykur
50 g smjör, við stofuhita
50 g smjörlíki, við stofuhita
70 g súrmjólk
1 g hjartarsalt
10 g kardimommudropar
Að auki
Hindberjasulta (til fyllingar)
1 egg, hrært, til penslunar
Kókos til skrauts
Leiðbeiningar
Undirbúið deigið kvöldið áður: blandið saman þurrefnum og bætið við blautefnum. Hnoðið deigið þar til það verður mjúkt, vefjið það í plastfilmu og geymið í kæli yfir nótt.
Hitið ofninn í 200°C, rúllið deigið út og stingið út hringi.
Setjið lítið magn af hindberjasultu í miðjuna á hverjum hring, brjótið saman til að mynda hálfmána og lokið brúnunum með gaffli.
Penslið hálfmánana með þeyttu eggi, stráið hökkuðum hnetum yfir og bakið í 12-15 mínútur eða þar til þeir verða gylltir á köntunum.
Látið hálfmánana kólna á grind og berið þá fram með heitu súkkulaði eða kaffi.
Það er einstaklega dýrmætt að eiga þessar kökur til yfir jólin og njóta þeirra með fjölskyldu og vinum. Hálfmánarnir eru ekki bara sælgæti heldur tákn um samveru og kærleika yfir hátíðirnar.
Mömmukökur með smjörkremi – Klassískur jólabakstur
Mömmukökurnar eru ómissandi hluti af jólunum, og þegar smjörkremið mýkir kökurnar þá verða þær enn betri. Þessar kökur hafa ávallt verið í uppáhaldi á jólaborðinu og njóta mikilla vinsælda hjá fjölskyldum sem vilja hefðbundnar, mjúkar smákökur með ríkulegu kremi. Mömmukökur eru sannkallaðar jólakökur sem henta til að njóta í góðum félagsskap eða gefa sem fallega gjöf.
Innihaldsefni fyrir kökur
215 g hveiti
60 g sykur
3 g natrón
95 g íslenskt smjör, við stofuhita
1 lítið egg (30 ml)
95 g sýróp
2 g vanillusykur
2 g engifer, malað
Smjörkrem
150 g smjör, við stofuhita
200 g flórsykur
1 tsk vanilludropar
1 msk mjólk, ef þarf til að þynna kremið
Leiðbeiningar
Undirbúið deigið kvöldið áður: blandið saman þurrefnum og bætið síðan smjöri, sýrópi og eggi saman við. Hnoðið þar til deigið verður jafnt, vefjið það í plast og geymið í kæli yfir nótt.
Hitið ofninn í 190°C, rúllið deigið út og stingið út kökur. Bakið í 8-10 mínútur.
Látið kólna, sprautið kreminu á milli og leyfið kreminu að mýkja botnana áður en þið geymið þær í loftþéttum umbúðum.
Piparkökur – Klassískur jólabakstur sem fyllir heimilið af hlýju
Piparkökur eru ómissandi hluti af jólabakstrinum. Þessi sígilda uppskrift af piparkökum fyllir heimilið af dásamlegum jólailmi af kanil, negul og pipar, og baksturinn sjálfur býður upp á dásamlega samveru.
Innihaldsefni
350 g hveiti
175 g sykur
125 g íslenskt smjör, við stofuhita
70 ml mjólk
70 g sýróp
7 g natrón
3 g kanill
1 g negull
1 g pipar
Leiðbeiningar
Hitið ofninn í 190°C og leggið bökunarpappír á bökunarplötu.
Hrærið smjör og sykur saman í stórri skál þar til blandan verður létt og kremkennd.
Bætið sýrópi og mjólk við og hrærið þar til allt hefur blandast vel saman.
Blandið þurrefnunum saman (hveiti, natróni, kanil, negul og pipar) í annarri skál. Sigtið þurrefnin saman við blautu blönduna og hrærið þar til deigið verður jafnt og mjúkt.
Vefjið deiginu í plast og geymið það í kæli í um 30 mínútur til að það verði auðveldara að vinna með.
Rúllið deigið út á hveitistráð borð í 3 cm þykka pylsur, skerið í bita og raðið á plötu.
Bakið kökurnar í 8-10 mínútur eða þar til þær verða aðeins gylltar á köntunum. Fylgist vel með þeim svo þær brenni ekki.
Piparkökurnar eru dásamlegar ferskar og stökkar, fullkomnar til að njóta með heitu súkkulaði eða kaffi. Þetta er klassískur jólabakstur sem býður upp á ómetanlega samveru við eldhúsborðið – gleðilega jólabakstur!
Spesíur – Klassískar og stökkar jólakökur
Spesíur eru sígildar smákökur sem mörgum eru kærar í jólabakstrinum. Þessar kökur eru einstaklega stökkar og léttar með ljúfum vanillubragði. Þær eru fullkomnar til að njóta með kaffinu eða heitu kakói í jólaundirbúningnum og eru einfaldar og skemmtilegar í bakstri.
Innihaldsefni
110 g flórsykur
300 g íslenskt smjör, við stofuhita
370 g hveiti
20 g vanillusykur
Leiðbeiningar
Hitið ofninn í 190°C og leggið bökunarpappír á bökunarplötu.
Þeytið smjör og flórsykur saman í stórri skál þar til blandan verður létt og loftkennd.
Bætið vanillusykri við og hrærið þar til blandan verður slétt og jafndreifð.
Bætið hveitinu út í og hrærið þar til deigið verður mjúkt og jafnt. Hnoðið deigið létt saman með höndunum til að mynda kúlu.
Rúllið deigið í lengjur sem eru um 3-4 cm í þvermál. Vefjið lengjurnar í plastfilmu og kælið í 30 mínútur til að auðvelda skurðinn.
Skerið lengjurnar í þunnar sneiðar, um það bil 5 mm þykkt, og leggið sneiðarnar á bökunarplötuna með smá millibili.
Fallegt er að setja súkkulaðidropa ofan á fyrir bakstur.
Bakið í 8-10 mínútur eða þar til kökurnar verða aðeins gylltar á köntunum. Fylgist vel með til að þær brenni ekki.
Látið spesíurnar kólna á bökunarplötunni í nokkrar mínútur áður en þið flytjið þær yfir á grind til að kólna alveg.
Spesíurnar eru stökkar og dásamlega léttar með mildu vanillubragði. Þær eru einfaldar í gerð en vekja alltaf lukku á jólaborðinu – klassískar kökur sem gleðja alla!
Súkkulaðibitakökur – Mjúkar og djúsí smákökur
Súkkulaðibitakökur eru sígildar smákökur sem eru alltaf vinsælar. Þær eru mjúkar að innan með stökkum köntum og ríku súkkulaðibragði sem gleður bæði börn og fullorðna. Þessar kökur eru fullkomnar fyrir jólabaksturinn og skapa notalega samveru þegar fjölskyldan kemur saman til að njóta ljúffengra baka.
Innihaldsefni
120 g íslenskt smjör, við stofuhita
105 g sykur
105 g púðursykur
1 lítið egg (um það bil 40 g)
225 g hveiti
8 g natrón
195 g súkkulaðidropar
Leiðbeiningar
Hitið ofninn í 190°C og leggið bökunarpappír á bökunarplötu.
Þeytið smjörið, sykurinn og púðursykurinn saman þar til blandan verður létt og kremkennd.
Bætið egginu út í og hrærið þar til allt er vel blandað saman.
Blandið hveiti og natróni saman í aðra skál og sigtið síðan þurrefnin saman við blautu blönduna. Hrærið þar til deigið verður mjúkt og jafnt.
Bætið súkkulaðidropum út í deigið og blandið saman þar til droparnir dreifast jafnt um deigið.
Mótið deigið í kúlur með því að nota matskeið eða kökuskammtara og leggið kúlurnar á bökunarplötuna með um það bil 5 cm millibili á milli.
Bakið í 10-12 mínútur eða þar til kökurnar verða gylltar á köntunum en mjúkar í miðjunni. Fylgist vel með þeim svo þær ofbakist ekki.
Látið kökurnar kólna á bökunarplötunni í nokkrar mínútur áður en þið flytjið þær yfir á grind til að kólna alveg.
Þessar súkkulaðibitakökur eru dásamlega mjúkar með bráðnu súkkulaði í hverjum bita. Þær eru frábærar til að deila með fjölskyldunni yfir jólahátíðina eða til að njóta með heitum drykk – klassískur bakstur sem aldrei bregst!
Kúrenur – Kókos- og rúsínukökur með einstöku bragði
Kúrenur eru dásamlegar smákökur með kókos og rúsínum sem gefa þeim sérstakt bragð og áferð. Þessar kökur eru bæði stökkar og mildar í sætleika, og fylla heimilið af notalegum bakstursilmi sem hentar vel yfir hátíðarnar. Kúrenur eru ljúffengar einar og sér eða með kaffibolla og eru skemmtileg viðbót á jólakökuborðið.
Innihaldsefni
195 g sykur
130 g íslenskt smjör, við stofuhita
1 lítið egg (um það bil 40 g)
130 g kókosmjöl
195 g hveiti
65 g rúsínur
3 g hjartarsalt
Leiðbeiningar
Hitið ofninn í 190°C og leggið bökunarpappír á bökunarplötu.
Þeytið smjörið og sykurinn saman þar til blandan verður létt og kremkennd.
Bætið egginu við og hrærið þar til það er vel blandað saman við smjörblönduna.
Blandið saman kókosmjöli, hveiti og hjartarsalti í aðra skál og bætið síðan þurrefnunum við blautu blönduna. Hrærið þar til deigið er jafnt og mjúkt.
Bætið rúsínum út í deigið og blandið þar til þær dreifast jafnt um deigið.
Mótið deigið í kúlur með því að nota matskeið eða kökuskammtara og setjið kúlurnar á bökunarplötuna með um það bil 5 cm millibili á milli.
Bakið í 10-12 mínútur eða þar til kökurnar verða aðeins gylltar á köntunum. Fylgist vel með til að forðast ofbökun.
Látið kökurnar kólna á bökunarplötunni í nokkrar mínútur áður en þið flytjið þær yfir á grind til að kólna alveg.
Kúrenur eru stökkar og ljúffengar með mildu bragði af kókos og sætri rúsínuáferð. Þær eru frábærar til að njóta í jólastemningu og bjóða upp á smá nýbreytni á hefðbundnu jólakökuborði!
Piparkökupie
Aðventan er á næsta leyti og við leitum aftur í uppskriftabækurnar hans Árna bakara, kennara við Hótel- og matvælaskólann. Árni vill halda í hefðir þegar kemur að hráefnum en er duglegur að koma með nýjungar þegar hugmynd kemur upp í kollinn. Hann var til að mynda staddur í umferðinni á rauðu ljósi þegar upp kom hugmynd um að setja uppáhalds eplaböku fjölskyldunnar í jólabúning. Árni þarf að halda nemendum sínum við efnið og ákvað að prófa uppskriftina með bekknum sem sló heldur betur í gegn.
Uppskriftina er hægt að nota allt árið. Yfir sumarmánuðina er hægt að sleppa kanilnum og verður þá úr hið besta eplapæ. Þar sem jólin nálgast með tilheyrandi jólahefðum viljum við gera þessa böku með rauðum jólaeplum og kanil jólabragðinu fræga sem piparkökurnar okkar sívinsælu eru einmitt gerðar úr. Það er svo skilyrði hjá krökkunum mínum að annað hvort sé ís eða rjómi með bökunni.
Piparkökubaka (e.pie)
Bökudeig
1 gr kanill
1 gr negull
1 gr engifer
87 gr Flórsykur
1 stk egg
147 gr smjörlíki
230 gr hveiti
6 gr vanilludropar
Allt sett saman í hrærivélaskál og hnoðað með krók. Þegar deigið er klárt skal fóðra eldfast mót með deiginu.
Kremfylling í bökuna
106 gr mjólk
0,2 gr vanillustöng
27 gr sykur
26 gr eggjarauður
11 gr maissterkja
Soðið allt saman þar til þykknar
11 gr smjör
Öll hráefni sett saman í pott og hitað upp að 80° gráðum eða þar til kremið þykknar. Eftir það er potturinn tekinn af hellunni og smjörið sett saman við í rólegheitunum.
Epli (5 stk) eru skorin smátt og sett svo saman við kremfyllinguna þegar fyllingin hefur náð stofuhita.
Súkkulaði (40 gr. af 56% súkkulaði) er svo stráð yfir fyllinguna.
Í lokin er svo settur smá kanilsykur yfir allt.
Lokið svo bökunni með kökudeiginu og penslið með eggjum ofan á bökuna.
Bakist við 170 gráður í 40 mínútur. Látið kólna áður en er losað úr forminu. Gott er samt að bera kökuna volga fram með ís og/eða rjóma. Einnig er hægt að leika sér með skreytingar og strá smá flórsykri yfir og strípa með súkkulaði.